Nghịch lý gây chia rẽ quần vợt: giữa các tay vợt kiệt sức, lịch thi đấu bão hòa nhưng các trận biểu diễn lại nở rộ
Trong khi các tay vợt lên án từ nhiều năm nay một lịch thi đấu với nhịp điên cuồng và một mùa giải không có thời gian nghỉ, các trận biểu diễn tổ chức vào tháng 12 lại chưa bao giờ nhiều như hiện nay.
Giữa những lời than phiền về sự mệt mỏi, các khoản cát-xê sáu con số và sự bùng nổ của các sự kiện do nhiều bên tài trợ, giai đoạn ngoài mùa đã biến thành một thị trường song song đang mở rộng mạnh mẽ. Một hệ thống nơi quần vợt bộc lộ mọi mâu thuẫn của mình.
NGHỊCH LÝ CỦA LỊCH THI ĐẤU: CÁC TAY VỢT KIỆT SỨC NHƯNG VẪN LUÔN Ở TRÊN SÂN
Hơn mười năm nay, tình trạng quá tải của lịch thi đấu đã trở thành một trong những điệp khúc quen thuộc nhất trong thế giới quần vợt. Từ các ngôi sao top 10 đến các tay vợt top 100 đều lặp đi lặp lại một nhận định: mùa giải quá dài, thời gian hồi phục không đủ và cơ thể bị bào mòn nhanh hơn bao giờ hết.
« ATP phải làm gì đó với lịch thi đấu », Carlos Alcaraz từng lên tiếng trong mùa giải, trước khi nói thêm: « Chúng tôi thật sự không có những khoảng thời gian để có thể tập luyện hoặc nghỉ ngơi. »
Ở nữ, Iga Swiatek, số 2 thế giới, là một trong những người thường xuyên chỉ trích tình hình: « Khi tôi nhìn qua lịch thi đấu, tôi nghĩ chúng tôi chơi quá nhiều. Lịch thi đấu thật điên rồ. Nó rất khắt khe và khó khăn. »
Các Masters 1000 và WTA 1000 kéo dài, nguyên nhân của lịch thi đấu bão hòa
Tuy nhiên, một nghịch lý hiện rõ: bất chấp những lời than phiền lặp đi lặp lại đó, các tay vợt chưa bao giờ thi đấu dồn dập như hiện nay, kể cả ngoài khuôn khổ các giải chính thức.
Mùa giải ATP/WTA kéo dài từ đầu tháng 1 đến giữa tháng 11, tức gần mười một tháng thi đấu. Giai đoạn ngoài mùa, lẽ ra kéo dài từ bốn đến sáu tuần, vốn được dùng để các tay vợt chữa chấn thương, hồi phục, tăng cường thể lực và làm việc trên những khía cạnh cụ thể trong lối chơi cho mùa tới.
Trên thực tế, khoảng thời gian nghỉ này đang dần biến mất, chủ yếu do các trận biểu diễn. Giống như suốt cả năm, các tay vợt tiếp tục di chuyển nhiều lần, nhưng lần này chỉ trong vài ngày thi đấu, khiến thời gian nghỉ ngơi của họ chắc chắn bị rút ngắn.
Việc kéo dài các giải Masters 1000 và WTA 1000 lên mười hai ngày cũng góp phần làm lịch thi đấu trở nên bão hòa. Madrid, Rome, Montréal/Toronto, Cincinnati hay Thượng Hải vận hành gần như các giải Grand Slam, với thời gian hiện diện tại chỗ kéo dài và mức độ đòi hỏi cao trong gần hai tuần.
Các tay vợt nữ có điều kiện tốt hơn nam giới?
Trên circuit ATP, Monte-Carlo là giải duy nhất ở đẳng cấp cao mà các tay vợt được phép bỏ: tám Masters 1000 còn lại là bắt buộc, nếu không tham dự sẽ bị phạt tài chính, chẳng hạn như bị cắt 25% tiền thưởng cuối năm nếu rút lui.
Các tay vợt nữ thì được tự do hơn đôi chút: Rome, Montréal/Toronto, Cincinnati không bắt buộc, cũng như Doha và Dubai, hai giải đấu trong một tuần.
Nhưng nhìn chung, bức tranh của cả hai circuit là giống nhau: các khoảng nghỉ giữa các giải đấu biến mất, và các tay vợt đôi khi có thể trải qua cả tháng trời xa nhà (chuỗi Indian Wells–Miami vào tháng 3, Madrid–Rome vào tháng 5 và Montréal/Toronto–Cincinnati vào tháng 8), chỉ tập luyện và cuối cùng chỉ chơi một vài trận.
Ít trận hơn nhưng lối chơi đòi hỏi thể lực cao hơn rất nhiều
Trớ trêu thay, các tay vợt nam hiện nay thi đấu ít trận hơn so với thời Thomas Muster hay Yevgeny Kafelnikov những năm 90. Muster chẳng hạn đã chơi 104 trận năm 1995 (năm anh giành 12 danh hiệu), Kafelnikov 105 trận năm 1995 và 1996, rồi 101 trận năm 2000.
Ngược lại, một tay vợt top 10 hiện đại chơi khoảng 65 đến 80 trận, và một số 1 thế giới thường kết thúc mùa với 70 đến 85 trận, như Carlos Alcaraz năm 2025 (71 thắng, 9 thua). Nhưng cường độ thể lực đã bùng nổ do mặt sân chậm hơn, các pha bóng kéo dài hơn, yêu cầu truyền thông tăng và mặt bằng trình độ đồng đều.
Trong bối cảnh đó, việc các trận biểu diễn vào tháng 12 nở rộ (gần chục sự kiện năm 2025) càng làm rõ nghịch lý giữa các phát biểu về sự mệt mỏi và sự hiện diện liên tục trên sân.
CÁC TRẬN BIỂU DIỄN CUỐI NĂM, MỘT NGÀNH KINH DOANH KHÔNG THỂ TRÁNH KHỎI
Trong khi các tay vợt chỉ trích một lịch thi đấu không còn chịu đựng nổi, không cho họ những khoảng thời gian hồi phục thực sự, các trận biểu diễn lại không ngừng nhân lên, đến mức giờ đây được đối xử như những mini-sự kiện thực thụ, được người hâm mộ và truyền thông theo dõi sát sao.
Thế nhưng, cách đây mười hay mười lăm năm, thời Big 3 (Federer, Nadal, Djokovic) thống trị circuit, các trận biểu diễn cuối mùa gần như đếm trên đầu ngón tay.
Biểu tượng nhất khi đó là Mubadala World Tennis Championships, ra đời năm 2009 ở Abu Dhabi. Ý tưởng rất đơn giản nhưng đã tìm được khán giả của mình: một giải biểu diễn kéo dài ba ngày, diễn ra vào cuối tháng 12 hoặc đầu tháng 1, như một bước chạy đà trước Australian Open.
Thể thức (hai tứ kết, hai bán kết, một chung kết – tất cả đều đánh best of three set) rất đơn giản và chất lượng dàn tay vợt đôi khi tạo cảm giác như một giải chính thức.
Với 250.000 đô la dành cho nhà vô địch, sự kiện thậm chí có được một uy tín đáng kể. Từ 2009 đến 2022, giải đã đón hầu hết các ngôi sao lớn: Nadal vô địch năm lần, Djokovic bốn lần. Một nội dung nữ được thêm vào năm 2017, càng củng cố vị thế của sự kiện đã trở nên không thể thiếu này.
Nhưng trước sự trỗi dậy của các sự kiện hoành tráng hơn, lợi nhuận cao hơn và ít bào mòn cơ thể hơn, giải đấu này rốt cuộc biến mất vào năm 2022.
Những cái tên càng ngày càng hấp dẫn
Hiện nay, tháng 12 giống như một circuit song song: chung kết lớn của UTS (Ultimate Tennis Showdown) ở London, Miami Invitational, Garden Cup tại New York, các trận biểu diễn ở Ấn Độ, Ma Cao, Dubai hay Trung Quốc.
Tên gọi các sự kiện này, thường rất “giật gân”, được thiết kế để thu hút ánh nhìn và duy trì sự quan tâm của khán giả, ngay cả trong giai đoạn mà người hâm mộ, sau gần mười một tháng ngập tràn quần vợt, dường như vẫn luôn sẵn sàng tiêu thụ thêm.
Lịch thi đấu cũng đặt cược vào sức hút của các ngôi sao: Carlos Alcaraz tham gia một mini-tour ở Mỹ, Aryna Sabalenka là gương mặt chính của trận biểu diễn tổ chức tại Madison Square Garden, trong khi Daniil Medvedev hay Gaël Monfils đến Ấn Độ để chơi vài trận đồng đội nam nữ.
Một số sự kiện còn kéo dài sang tháng 1, như giải biểu diễn ở Hàn Quốc, diễn ra ngay trước Australian Open, với màn đối đầu giữa Carlos Alcaraz và Jannik Sinner.
Với các nhà tổ chức, công thức rất rõ: tự do hoàn toàn về lịch, thể thức ngắn và lợi nhuận cao. Các ngôi sao có thể được mời mà không vướng ràng buộc từ ATP hay WTA, trong khi họ nhận được cát-xê đôi khi tương đương các giải chính thức, cho một nỗ lực ít hơn nhiều.
« Các giải UTS trả thưởng rất cao, khiến chúng trở nên cực kỳ cạnh tranh »
UTS, giải đấu được Patrick Mouratoglou tạo ra năm 2020, mỗi năm đều đưa ra các khoản thưởng đặc biệt hấp dẫn trong cuối tuần chung kết tổ chức tháng 12 tại London. Tổng prize money lên đến 1,6 triệu euro, với tấm séc có thể lên đến 500.000 euro cho nhà vô địch.
Đặt nặng yếu tố trình diễn, thể thức hướng đến cường độ ngay lập tức hơn là thời lượng. Các tay vợt đấu với nhau trong các “quarter” 8 phút – thắng ba quarter là thắng trận – chỉ được giao bóng một, một số điểm được tính ba và không có nghỉ giữa các pha bóng.
Một mô hình cho phép tạo nhịp độ mà không đòi hỏi nỗ lực thể lực của một trận đấu truyền thống và đã thuyết phục Alex de Minaur tham gia:
« Rất thú vị và khác biệt, nó cho bạn một góc nhìn khác về cách chơi từng điểm. Các giải UTS được trả thưởng rất cao, khiến chúng trở nên cực kỳ cạnh tranh. Tất cả chúng tôi đều cố gắng giành tấm séc lớn vào cuối tuần, điều đó tạo động lực cho mọi người. »
Ngày nay, các trận biểu diễn không còn chỉ là những dấu ngoặc nhỏ nằm trong giai đoạn ngoài mùa. Chúng vừa là nguồn thu bổ sung, vừa là sân thử nghiệm cho các thể thức ngắn hơn, hấp dẫn hơn, vừa là bệ phóng hình ảnh cho các tay vợt – vào đúng thời điểm mà mùa giải chính thức lẽ ra phải nhường chỗ cho nghỉ ngơi.
Theo thời gian, quần vợt đang dần trượt sang một giai đoạn ngoài mùa giống một thời kỳ khai thác thương mại hơn là một khoảng nghỉ thực sự.
Tháng 12, trước đây được coi là một tháng “thở” quý giá, khi quần vợt lùi về sau, nay biến thành một tháng chất đầy các trận biểu diễn, các thể thức thử nghiệm và những sự kiện dàn dựng cho mục đích show.
Câu hỏi đặt ra bây giờ là: các tổ chức quản lý quần vợt thế giới có nên bảo vệ giai đoạn ngoài mùa, hay để cho những sự kiện này chen vào sau mười một tháng thi đấu căng thẳng?
« Quần vợt xứng đáng có một giai đoạn ngoài mùa thực sự »
Với một số tay vợt, câu trả lời rất rõ ràng. Alexander Zverev, ba lần vào chung kết Grand Slam, đã nhấn mạnh: « Chúng tôi có cảm giác phải thi đấu ngày càng nhiều và lịch thi đấu dày đặc hơn bao giờ hết. Quần vợt xứng đáng có một giai đoạn ngoài mùa thực sự. »
Tallon Griekspoor, tay vợt top 30, chọn cách thận trọng: « Nói chung, tôi cố gắng không chơi quá nhiều trận biểu diễn vì chúng tôi không có nhiều thời gian để nghỉ ngơi. »
Điều được yêu cầu là một khoảng thời gian ngắt quãng thực sự, thay vì bốn đến sáu tuần liên tục bị gặm nhấm bởi các cam kết bổ sung. Nhưng nghịch lý là quá lớn: những người chỉ trích lịch thi đấu không chịu nổi lại thường chính là những gương mặt xuất hiện trên poster các trận biểu diễn.
« Hoàn toàn khác, chúng tôi chỉ đơn giản là vui vẻ chơi tennis »
Ví dụ rõ nhất là Carlos Alcaraz, người thường phải tự bảo vệ trước báo chí về các lời than phiền của mình về lịch thi đấu và việc anh tham dự nhiều trận biểu diễn khác nhau:
« Các trận biểu diễn khác với các giải chính thức. Ở những giải đó, bạn phải luôn cực kỳ tập trung và nỗ lực thể lực trong 15 hay 16 ngày liên tục. Ở đây, chúng tôi chỉ đơn giản là vui vẻ chơi tennis trong một hay hai ngày. »
Bất chấp những lập luận đó, giai đoạn ngoài mùa đang dần trở thành một huyền thoại, khi thời gian hồi phục và chuẩn bị của các tay vợt bị rút ngắn bởi những ngày xa sân tập.
Tưởng tượng một giai đoạn nghỉ dài, tương đương NBA (gần bốn tháng nghỉ, chuẩn bị hay hồi phục), sẽ buộc các tổ chức phải tái thiết kế lịch thi đấu, cắt bớt giải và thay đổi ngày tổ chức của những sự kiện quen thuộc.
ATP đang dần giảm số lượng ATP 250 (từ 38 xuống 29 giữa 2015 và 2025, và dự kiến giảm còn 10 trong tương lai), nhưng sự thay đổi này chỉ là chỉnh sửa nhằm ưu tiên sự hiện diện của các tay vợt hàng đầu tại các sự kiện lớn. Nó hoàn toàn không liên quan đến việc các trận biểu diễn ngày càng nhiều, đang cắn xén vào giai đoạn ngoài mùa.
Thiếu một tiếng nói tập thể
Một điểm nghẽn khác nằm ngay trong lòng hệ thống: địa vị của các tay vợt. Không giống cầu thủ bóng đá hay bóng rổ, họ không phụ thuộc vào một CLB hoặc một giải đấu. Họ là ông chủ của chính mình, tự do ký kết bất cứ nơi đâu họ muốn.
Andrea Gaudenzi, chủ tịch ATP, đã nhắc lại: « Các tay vợt của chúng tôi có thể tự quyết định lịch thi đấu của họ. Một số người chọn chơi các trận biểu diễn. Rút ngắn mùa giải ư? Có, nhưng họ cũng có thể quyết định chơi ít trận biểu diễn hơn và dành nhiều thời gian hơn để nghỉ ngơi. »
Một câu nói tóm tắt toàn bộ vấn đề: các tổ chức không có công cụ pháp lý để hạn chế các trận biểu diễn hoặc áp đặt một khoảng thời gian ngừng bắt buộc.
Vậy làm sao yêu cầu các tay vợt từ bỏ những sự kiện siêu lợi nhuận này, nơi họ đôi khi kiếm được trong một cuối tuần số tiền mà một số giải chính thức chỉ mang lại sau vài trận đã đấu?
Ý kiến chia rẽ, mô hình đang chuyển đổi
Ngay cả PTPA (Hiệp hội các tay vợt chuyên nghiệp), thường được coi là niềm hy vọng về một tiếng nói tập thể cho các tay vợt, cũng khó có thể tạo sự đồng thuận.
Các tay vợt hàng đầu muốn tối đa hóa thu nhập và sức phủ sóng, các tay vợt ngoài Top 100 cần nguồn thu bổ sung, các tổ chức muốn bảo vệ lịch thi đấu của họ, còn các nhà tổ chức tư nhân khai thác triệt để khoảng trống quy định về giai đoạn ngoài mùa.
Kết quả: mỗi bên đi theo một hướng khác nhau và chưa có giải pháp rõ ràng nào xuất hiện.
Quần vợt vì thế đứng trước một nghịch lý mà hiện tại dường như có lợi cho tất cả, nhưng về lâu dài có nguy cơ làm suy yếu các tay vợt và khiến lịch thi đấu trở nên khó nắm bắt. Một mùa giải kéo dài, một giai đoạn nghỉ vốn không còn là nghỉ, các trận biểu diễn ngày càng nhiều: mô hình đang thay đổi mà chưa có cuộc tranh luận thực sự nào được giải quyết.
GIỮA GIAI ĐOẠN NGOÀI MÙA VÀ CÁC TRẬN BIỂU DIỄN, MỘT CÂN BẰNG CẦN ĐƯỢC TÁI TẠO
Sự trỗi dậy mạnh mẽ của các trận biểu diễn trong tháng 12 ngày nay đặt dấu hỏi về vị trí thực sự của giai đoạn ngoài mùa trong quần vợt. Vốn được thiết kế như một khoảng nghỉ, nó đang bị thu hẹp bởi những sự kiện tư nhân khó kiểm soát, bởi các tay vợt vẫn hoàn toàn tự do với lịch trình của mình.
Giữa ý tưởng về một giai đoạn nghỉ kéo dài và mô hình trong đó các trận biểu diễn được quản lý chặt chẽ hơn, vẫn chưa có quyết định nào được đưa ra. Tương lai của giai đoạn ngoài mùa sẽ phụ thuộc vào khả năng của các tổ chức trong việc dung hòa giữa hồi phục, ràng buộc kinh tế và sự tiến hóa của môn giải trí này.
Nghịch lý gây chia rẽ quần vợt: giữa các tay vợt kiệt sức, lịch thi đấu bão hòa nhưng các trận biểu diễn lại nở rộ 
Đào tạo những nhà vô địch tương lai: mô hình công lập Pháp suy thoái trước các học viện tư 
Padel có đe dọa tennis không? Thâm nhập vào cuộc cách mạng đang làm lung lay trật tự đã được thiết lập 
Chuyên đề - Ả Rập Xê-út, chấn thương, chiến tranh và kinh doanh: những góc khuất hấp dẫn của quần vợt được TennisTemple tiết lộ